Emeğin bayramı 1 Mayıs

İşçilerin günlük çalışma müddetinin düşürülmesi için verdiği uğraştan doğan 1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında bir asırdan fazladır emek ve personel bayramı olarak kutlanıyor.

İlk kere 1856’da Avustralya’nın Melbourne kentinde taş duvar ustaları ve inşaat personelleri ağır çalışma müddetinin günlük 8 saate düşürülmesi talebinde bulunarak iş bıraktı. Personeller, taleplerini lisana getirmek için 21 Nisan’da 1856’da Melbourne Üniversitesi’nden Parlamento Konutu’na kadar yürüdü.

Avustralya’nın akabinde ABD’deki emekçiler de patronlardan 1884’te çalışma saatlerinin azaltılması talebinde bulundu. ABD’de günlük çalışma mühletinin 12 saatten 8 saate indirilmesi için başlatılan gayret, 1886’da kitlesel grevlerle yaygınlaşıp global bir nitelik kazandı.

Milletlerarası Personel Kardeşliği Teşkilatının 1889’daki Paris Kongresi’nde, yılın bir gününün dayanışma gayesiyle çalışanların ortak bayramı ilan edilmesi kararlaştırıldı.

ABD’li sendikacıların önerisi üzerine o gün “1 Mayıs” olarak belirlendi. O tarihten itibaren 1 Mayıs, dünyanın dört bir yanında “Emek Bayramı”, “İşçi Bayramı” ve “1 Mayıs Bayramı” üzere isimlerle kutlanmaya başlandı.

İlk resmi kutlama 1923’te oldu

Osmanlı’da 1 Mayıs birinci kere 1911’de Selanik’teki tütün, pamuk ve liman çalışanlarınca kutlandı. İstanbul’daki birinci kutlama ise 1912 yılında yapıldı.

Osmanlı’nın akabinde, Cumhuriyet devrinde Sovyetler Birliği ile dostluk bağlantısı çerçevesinde 1 Mayıs 1922’de Ankara’da Personel Bayramı olarak kutlandı. Resmi olarak kutlanması ise birinci sefer 1 Mayıs 1923 yılında oldu.

Taksim Meydanı’nda 1977’de düzenlenen 1 Mayıs programında, DİSK Genel Lideri Kemal Türkler’in konuşması sırasında meydandakilere ateş açılması sonucu 37 kişi hayatını yitirirdi, yüzlerce kişi yaralandı.

Bu olay da münasebet gösterilerek 12 Eylül askeri darbesinin akabinde 1 Mayıs, bayram olmaktan çıkarıldı ve kutlanması yasaklandı.

Darbecilerin resmi tatil olmaktan çıkardığı 1 Mayıs, yıllar sonra 2009’da “Emek ve Dayanışma Günü” ismiyle tekrar resmi tatil ilan edilerek, coşkuyla kutlanmaya başlandı.

TÜRK-İŞ Adana’da, HAK-İŞ Kahramanmaraş’ta olacak

Üzerine marşlar bestelenen, kitaplar yazılan, sinema sinemaları çekilen 1 Mayıs, çalışanların sorun ve taleplerinin gündeme getirildiği en özel gün olma niteliği de taşıyor.

Son yıllarda tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de Kovid-19 salgını gölgesinde kutlanan 1 Mayıs, bu yıl sendikalarca farklı kentlerde kitlesel olarak kutlanacak.

TÜRK-İŞ, zelzele felaketine dikkati çekmek için Adana’da program düzenleyecek. Programın ana sloganları “Türkiye işçilerin omuzlarında yine ayağa kalkacak” ve “Yaralar Birlikte Sarılacak” olacak.

HAK-İŞ’in, 6 Şubat zelzelelerinin merkez üssü Kahramanmaraş’ta düzenleyeceği 1 Mayıs programında, çalışma hayatının sorun ve talepleri lisana getirilecek.

DİSK ve KESK ise 1 Mayıs’ı birlikte kutlama geleneğini sürdürecek. İki konfederasyon, meslek örgütü ve sivil toplum kuruluşlarıyla 1 Mayıs’da İstanbul Maltepe Miting Alanı’nda olacak.

100 çalışandan 14’ü sendikalı?

Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığının iş kollarındaki emekçi ve sendikaların üye sayılarına ait Ocak 2023 istatistiğine nazaran, Türkiye’de 16 milyon 163 bin 549 emekçiden 2 milyon 330 bin 988’i sendika üyesi.

Bu sayılara nazaran emekçilerde sendikalaşma oranı yüzde 14,42 seviyesinde.

Türk Metal Sendikası, sahip olduğu 258 bin 928 üyeyle tüm emekçi sendikaları ortasında birinci sırada yer aldı.

Türk Metal’i 256 bin 625 üyeyle Hizmet-İş Sendikası, 199 bin 587 üyeyle Öz Sağlık-İş Sendikası takip etti.